İrsaliyeli Fatura Nedir?
İsteyen mükellefler, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı belgeler olarak değil irsaliyeli fatura adı altında tek belge olarak düzenleyebilirler.
İrsaliyeli faturanın düzenlenmesi, mükellefin isteğine bağlıdır. Bu usulü seçen mükellefler, aşağıda belirtilen esaslara uygun olarak irsaliyeli fatura düzenleyebilirler.
(1)Bu usulü seçen mükellefler, irsaliyeli fatura düzenlemelerinin yanı sıra, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı kullanabileceklerdir.
(2)İrsaliyeli fatura uygulamasını seçen mükelleflerden mal satın alan mükelleflerin, bu malları taşımaları veya taşıttırmaları esnasında irsaliyeli fatura bulunması halinde, ayrıca sevk irsaliyesi düzenleme yükümlülükleri yoktur.
(3)İrsaliyeli fatura anlaşmalı matbaalarda fatura ölçülerinde bastırılacaktır. Ayrıca, irsaliyeli faturanın altında, “ Bu belgenin sevk edilen malla birlikte bulunması halinde ayrıca irsaliye aranmaz” ibaresi bulunacaktır.
(4)Malı satan mükellefler, irsaliyeli faturayı en az bir asıl iki örnek olarak düzenleyeceklerdir. En az üç nüsha olarak düzenlenmeyen irsaliyeli faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
(5)İrsaliyeli faturanın iki nüshası mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacak, yoklama ve denetimlerde iki nüshası da ibraz edilecektir. Denetim elemanları, kendilerine ibraz edilen irsaliyeli faturanın bir nüshasına adını, soyadını ve unvanını yazdıktan sonra tarih belirterek mühürleyip imzalayacak ve ilgiliye iade edecekler, diğer nüshasını da Maliye bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü vergi istihbarat şubesine gönderilmek üzere defterdarlıklara tevdi edeceklerdir.
(6)İrsaliyeli faturada, faturayı düzenleyenin adı, ticaret ünvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası, malın nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kime gönderildiği, müşterinin adı, ticaret ünvanı, adresi varsa vergi dairesi ve hesap numarası, faturanın seri ve müteselsil sıra numarası, düzenleme tarihi ve saati ile anlaşmalı matbaaya ilişkin bilgilere yer verilecektir. Bu bilgilerin eksik olması halinde irsaliyeli fatura hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
(7)İşlerinin gereği irsaliyeli fatura uygulamasından yararlanmak isteyen mükellefler, irsaliyeli fatura uygulamasına geçecekleri hesap döneminden önce anlaşmalı matbaalara irsaliyeli faturayı bastırmaları gerekmektedir. İrsaliyeli fatura uygulamasından hesap dönemi itibariyle yararlanılacak, bu uygulamadan ancak hesap dönemi sonunda vazgeçilebilecektir.[/sakl
A. Kanuni Dayanak:
Vergi Usul Kanunu’nun 211 Seri Nolu Genel Tebliği (8) ile, İrsaliyeli Fatura uygulaması getirilmiş bulunmaktadır. Bu uygulamada mükellefler, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı belgeler olarak değil, “irsaliyeli fatura” adı altında tek belge olarak düzenleyeceklerdir. Daha sonra getirilen Vergi Usul Kanunu’nun 232 Seri Nolu Genel Tebliği (9) ile, satılan malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde, satıcı tarafından irsaliyeli fatura düzenlenebileceği gibi ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi de düzenlenebilecektir. İrsaliyeli fatura düzenlenmesi halinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmayacaktır. İrsaliyeli fatura, hem faturanın hem sevk irsaliyesinin şartlarını bir belgede toplama özelliğine sahip bir vesikadır.
VUK’nin 231 inci maddesinin 5 numaralı bendinin mükelleflere tanıdığı, malın tesliminden itibaren faturanın yedi gün içinde düzenlenmesi imkanından vazgeçerek, bu yükümlülüğü derhal yerine getirmek isteyen mükellefler, fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenlemeksizin, diledikleri takdirde, aşağıda sıralanan esaslara uygun olarak “irsaliyeli fatura” düzenleyebileceklerdir.
B. Özellik Arz Eden Hususlar:
İlgili kanun maddesinden ve yukarıda belirtilen tebliğlerden hareket ile İrsaliyeli Fatura için özellik arz eden hususları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün. Buna göre;
1- İrsaliyeli fatura” uygulamasına hesap dönemi içinde geçilemez, kesinlikle hesap dönemi başında geçilmesi gerekir. Yeni işe başlayanlar işe başlama tarihinden itibaren bu usulü seçebilirler; daha sonra hesap dönemi içinde usulün değiştirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla bu durumdaki mükellefler hem “irsaliyeli fatura”, hem de ayrı ayrı fatura ve irsaliye düzenleyemezler.
Bu usulü seçen mükellefler, ilgili hesap dönemi başında başlamak ve o takvim yılı sona ermeden fatura veya sevk irsaliyesini ayrı ayrı düzenleyemezler hükmü ise, 232 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değiştirilerek, aynı zamanda fatura ve sevk irsaliyesini ayrı ayrı kullanma hakkı da tanımaktadır.
2- İrsaliyeli Fatura uygulamasını seçen mükelleflerden mal satın alan mükelleflerin, bu malları taşımaları veya taşıttırmaları esnasında “irsaliyeli fatura” bulunması halinde, bunların “sevk irsaliyesi “ düzenleme yükümlülükleri yoktur. İrsaliyeli fatura’nın altında, “bu belgenin sevk edilen malla birlikte bulunması halinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmaz.” ifadesine yer verilecektir.
3- Malı satan mükellefler İrsaliyeli Fatura’yı en az üç örnek olarak düzenleyeceklerdir. En az üç nüsha düzenlenmeyen “irsaliyeli fatura”lar hiç düzenlenmemiş sayılacaktır. İrsaliyeli fatura’nın iki nüshası mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacak, yoklama ve denetimlerde “irsaliyeli fatura”nın iki nüshası da ibraz edilecektir. Denetim elemanları, kendilerine ibraz edilen “irsaliyeli fatura”nın bir nüshasına adını, soyadını ve unvanını yazdıktan sonra tarih belirterek mühürleyip imzalayacak ve ilgiliye iade edecekler, diğer nüshasını mükelleflerin vergi dairelerinde bulunan tarh dosyalarına konulmak üzere ilgili vergi dairelerine intikal ettirilecektir.
4- İrsaliyeli Fatura’da; faturayı düzenleyenin adı, ticari ünvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası, malın nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kime gönderileceği; müşterinin adı, ticari ünvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, düzenleme tarih ve saati ile anlaşmalı matbaa ile ilgili bilgilere yer verilecektir. Bu bilgilerin eksik olması halinde “irsaliyeli fatura” hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
5- İrsaliyeli Fatura’da esas kural; taşıttırılan malların, satışa konu olan mallar olduğudur. Dolayısı ile, satışa konu olmayan mal teslimlerinde (işlenmek üzere gelen ve işlenmiş olarak işçilik faturası ile malın sahibine gönderilen malın kendisi ve işçilik faturası) irsaliyeli fatura ile tesliminin mümkün olmaması gerektiği görüşündeyiz.
